大爿、龍爿、倒爿、入口，小爿、虎爿、正爿、出口

　　Hiān-tāi-lâng tuì-tio̍h hong-uī ê kuan-liām，í-king tsham thuân-thóng ê kuàn-sio̍k bô-sâng--looh！Íng-kèr sī tsóo-tsun-iū-pi，tò tshinn-lîng、tsiànn pe̍h-hóo，sóo-tì ài「ji̍p-liông-âu kî-hó-ūn、tshut-hóo-kháu kué-eh-ūn」，tuā-pîng tiō-sī liông-pîng iā tiō-sī tò-pîng，ài tsuè「ji̍p-kháu」，sió-pîng tiō-sī hóo-pîng iā tiō-sī tsiànn-pîng，ài tsuè「tshut-kháu」，tsirâ sóo serh--ê tsiànn-pîng、tò-pîng sī ài khiā tīr kiàn-tio̍k pún-sin lâi-khuànn，tshinn-tshiūnn kong-má-thiann tiō-sī í kong-má ê tsiànn-pîng uî tsiànn-pîng。

　　Hiān-tāi-lâng bô tsit-khuánn thuân-thóng sió-ú-tiū ê khong-kan kuan-liām，àn-tsiàu ka-kī tshìn-tshái kíng-suán ê hong-uī tsuè tshuì-kháu，suah tsham thuân-thóng bô tuì-tâng，tse m̄-nā tīr Tâi-pak（siòng-phìnn lāi-tué sī lé-pài tshuā gún kánn khìr sńg ê thit-thô-mn̍gh-á phok-lám-huē）khuànn ē tio̍h，guá tīr Ē-mn̂g（Amoy）Lâm-phóo-tôo-sī mā sâng-khuán khuànn tio̍h tsiông--ê tsîng-hîng。 

 

　　現代人對著方位个觀念，已經參傳統个慣俗無 sâng 囉！往過是左尊右卑，倒青龍、正白虎，所致愛「入龍喉祈好運、出虎口解厄運」，大爿就是龍爿也就是倒爿，愛做「入口」，小爿就是虎爿也就是正爿，愛做「出口」，tserâ 所說个正爿、倒爿是愛徛佇建築本身來看，親像公媽廳就是以公媽个正爿為正爿。

　　現代人無即款傳統小宇宙个空間觀念，按照家己凊彩揀選个方位做喙口，煞參傳統無對同，這毋但佇台北（相片內底是禮拜𤆬阮囝去耍个𨑨迌物仔博覽會）看會著，我佇廈門南普陀寺嘛 sâng 款看著種个(tsióng-ge)情形。

細妹仔、細倈仔【便所】

　　Tíng-lé-pài，khìr Tiong-iong-tāi-ha̍k ê Kheh-ka-ha̍k-iān tsham-ka gián-thó-huē，hioh-khùn khìr piān-sóo ê sî，khuànn tio̍h pinn--thâu ū ta-poo、tsa-bóo ê lóo-kooh，kuè-sī īng kheh-uē lâi phiau-sī，kám-kak sim-sik á sim-sik，ǹg-bāng ū tsi̍t-ji̍t，lán mā ē-īng-lit tīr o̍h-tn̂g ê piān-sóo khuànn tio̍h「ta-poo-gín-á、tsa-bóo-gín-á」ê phiau-thâu。

 

　　頂禮拜，去中央大學个客家學院參加研討會，歇睏去便所个時，看著邊頭有焦埔、查某个logo，規个是用客話來標示，感覺心適仔心適，向望有一日，咱嘛會用得佇學堂个便所看著「焦埔囡仔、查某囡仔」个標頭。

 

三人共五目，過後無長短跤話。

影片轉載自鹿港民俗文物館个面書

Kóng lán kóo-tsá--honnh! Tī leh hun-in ê sî, lóng sī hm̂-lâng kài-siāu--ê--lah! Bô kóng tshiūnn tsit-má sî, ta̍k-ê án tsīr-iû luān-ài án ta̍k-ke khìr hit-lō m̄--honnh! Ah ū ê hm̂-lâng ê sî--honnh! Berh ê khìr khìr lóng tio̍h khìr thau-khuànn m̄? Tshuā tse sin-lông khìr thau-khuànn. Ah ū ê sî--honnh! Tú-á ba̍k-tsiu tú-á kiám tsi̍t luí--liah! Tsit-ba̍k. Ah i bih tiàm tse hit-lō--honnh! I hit-lō bern̂g-pinn--liah! Honnh! Ah hm̂-lâng kā tse sin-lông kóng àn-tsuánn lír tsai? Kóng:”Sann-lâng tâng gōo-ba̍k--lah! Sann-lâng tâng gōo-ba̍k--honnh! Lír to̍h khuànn hoo tshing-tshó, m̄-thang āu-li̍t tshuā khìr ê sî tsiah tī leh hiō-hué--lah!" M̄-sī, ū tn̂g-tér-kha-uē. Ah lōo-bér tshuā-khìr ê sî--honnh! Tsik-ge sin-niû ê sî--honnh! Tsi̍t luí tshinn-mî--lah! Ah an-ni kóng :"guá to ū kā lír kóng a̍h! Sann-lâng tâng gōo-ba̍k a̍h!" Lán sǹg…… Hik-ge sin-niû , ah tsham lír tsham guá, lán sann ê lâng tâng gōo-ba̍k--a̍h! An-ni. Tse tō khìr hoo phiàn--khìr--looh!

講咱古早--乎！佇咧婚姻个時，攏是媒人介紹--个--啦！無講像即馬時，逐个按自由戀愛按逐家去迄號毋--乎！啊有个媒人个時--乎！卜个去去攏着去偷看毋？𤆬這新郎去偷看。啊有个時--乎！拄仔目睭拄仔減一蕊--啦！即目。啊伊覕踮這迄號--乎！伊迄號門邊--啦！乎！啊媒人共這新郎講按怎汝知？講：「三人同五目--啦！三人同五目--乎！汝着看予清楚，毋通後日娶去个時則佇咧後悔--啦！」毋是，有長短跤話。啊路尾娶去个時--乎！即个新娘个時--乎！一蕊青暝--啦！啊安爾講：「我都有共汝講--曷！三人同五目--曷！」咱算……迄个新娘，啊參汝參我，咱三个人同五目--曷！安爾，這就去予伊騙--去--囉！ 

豬咬柑、羊咬弓蕉个緣故

影片轉載自鹿港民俗文物館个面書

Honnh! Ah koh lâi tō sī kóng honnh! Lán kiat-hun liáu--honnh! Lán m̄ tio̍h kóng ài hē-sîn, kóng hōo guá án hó-io-tshī, kóng āu-li̍t nā sinn hāu-sinn tshut--lâi, berh thâi tir-kong, berh lâi kìng-sîn, tio̍h--bô? Ah lo̍h--lâi leh thâi tir-kong ê sî, tsiàu-lí m̄ tio̍h sat-sing? Berh lâi īng, tio̍h--bô? Ah àn-tsuánn ê sî, tir-á ná tio̍h kā kam-á? Ah iûnn-á to̍h kā king-tsio? Tse lír tsai-iánn--bô? Tse m̄-tsai--honnh? I tiō-sī tse tir-á--honnh! Tō-sī kóng guá sim-kam-tsîng-guān. Guá kā tīr kam-á, tān-sī guá ê kuann liân huì--honnh! Kuann liân huì ā-suà the̍h tshut-lâi hōo lír tīr leh kìng-sîn. Ah koh i ê huih tī au-á, ā tī…… Honnh! Ah iûnn-á sī kiat-siông. Ah iûnn-á kā king-tsio tō-sī kóng koh-tsài tsio--lâi, Koh-tsài koh tsio--lâi. Tse kiat-siông sī hó--ê a̍h! Hí-sīr a̍h! Koh-tsài koh tsio--lâi, án tō tio̍h--lah! Tse sī án-ni. Honnh! Tse liōng-guā tsi̍t-tuānn. Honnh!

乎！啊閣來就是講乎！咱結婚了--乎！咱毋着講愛下神，講予我按好育飼，講後若生後生出--來，卜刣豬公，卜來敬神，着--無？啊落--來咧刣豬公个時，照理毋着殺生？卜來用，着--無？ 啊按怎个時，豬仔哪着咬柑仔？啊羊仔着咬弓蕉？這汝知影--無？這毋知--乎？伊就是這豬仔--乎！就是講我心甘情願。我咬佇柑仔，但是我个肝連肺--乎！肝連肺也紲提出來予汝佇咧敬神。啊閣伊个血佇甌仔，也佇……乎！啊羊仔是吉祥。啊羊仔咬弓蕉就是講閣再招--來，閣再閣招--來。這吉祥是好--个曷！喜事曷！閣再閣招--來。按就着--啦！這是安爾。乎！這另外一段。乎！

guā-kok-lâng

Tuē-tiûnn：Pang-kiô tshia-thâu.

Ū sann ê ôo-lí-sáng tsēr tàm í-á huà-sian leh tán tshia-pang.

Kah: Ah lír berh khìr tó-lo̍h?

It: Berh lâi-khìr Koo-iông.

Piánn: Berh tńg--khìr-hioh?

It: Berh lâi-khìr tuē-lī--ê herâ.

Kah: Honnh, ah Pang-kiô tserâ si tuā--ê-himh?

It: Tsuē-gû ta̍h bô pùn, tsuē-lâng bô tèr khùn.

Piánn: Ah lín hāu-sinn sī leh tsia̍h siánn-mih thâu-lōo?

It: I tsuè ba̍k-kiànn--ê-liah. Tsi̍k ge̍rh-li̍t tsóng-thàn mā tsha̋u ln̄g, sann bān nā-tiānn. Thàn ê tsînn koh kè hōo in-bóo thue̍h khìr lo̍k-tô. Kóng tio̍h guá hik-e m̄-tsiânn sin-pū……

Kah: Ah ū sinn--bô?

It: Sinn ln̄g ê, tsi̍k ê ta-poo--ê, tsi̍k-ê tsa̋u-gín-á.

Piánn: Ah sī lán Tâi-uân-lâng iá-sī Guā-síng--ê?

It: Guā-síng--ê.

Kah: Ná ē Tâi-uân-lâng m̄ tshuā, khìr tshuā he “guā-kok-lâng”……

ǔ-uînn lâi tsěr

Tsā-ji̍t Hok-kiàn Tsing-tsiu ê Bân-lâm-gír tāi-sir Lîm Kiàn-hui sian-sinn lâi Tâi-pak hóng-būn. Guá tsham Ia̍p Sian-tsîn, Khu Tì-uí sann-tsio khìr Hiann-tī-tuā-pn̄g-tiàm tshēr Lîm--sian khai-káng. Kī i ê pâng-king lǎi ná lim Tâi-uân bì-lù, ná káng-thinn lia̍h-hông-tè. Tér-tér ê lěrng-tiám-guā-tsing-kú, ǔ-iánn sǐ tshin-tshiǔnn --lâng--sóo--serh--ê : ”Tsiú hông ti-kí tshian-pue siáu.”

龜兔鬥走

〈龜兔鬥走〉　　臺文改寫：許嘉勇

　　有一隻兔仔知影龜僫行，刁工走去共伊獻倒伊誠𠢕走，龜𣍐堪得兔仔共伊激，就佮伊相輸講：「無，咱來走相逐，看省乜人先夠一舖路遠个迄个所在。」許隻兔仔寢頭着隨傱--出去，走做頭龜幾落里遠，來夠一欉樹仔跤，伊想說：「只隻龜曷敢佮我鬥走！我先來小眠--一睏仔，等我睏醒則閣來走，嘛夭會赴！」

　　無疑悟，許隻龜雖然趖仔誠慢，毋拄人伊真骨力趖、誠綿爛爬，一步一跤印，直直撞--去；兔仔靠勢伊穩當會贏，看龜無目地，着做伊睏瞌睡。路尾，龜煞並許隻兔仔恰早夠位，聽候兔仔睏精神，走來夠塊則發覺講：「省貨--啊！汝只隻龜竟然並我恰事先夠位！我煞走輸一隻龜！事先--个煞做路尾！」

 

〈Ku thòo tàu-tsáu〉　　Tâi-bûn kái-siá: Khóo Ka-ióng

　Ū tsi̍k tsiah thòo-á tsai-iánn ku oh kiânn, thiau-kang tsáu khìr kā i hiàn-táu i tsiânn gâu tsáu. Ku buě-kham-tit thòo-á kā i kik, tiō kap i sann-su kóng:”Bô, lán lâi tsáu-sio-jip, khuànn siánn-mih-lâng sing kàu tsi̍k phòo lōo hňg ê hik ge sóo-tsāi.” Hí tsiah thòo-á tshím-thâu tiō suî tsông--tshut-khìr. Tsáu tsuè thâu ku kuí-lo̍h lí hňg, lâi kàu tsi̍k tsâng tshiū-á-kha. I siǔnn serh:”Tsí tsiah ku a̍h kánn kap guá tàu-tsáu! Guá sing lâi sió-bîn--tsi̍k-khùn-á, tán guá khùn tshínn tsiah koh lâi tsáu, mā iá ě hù.”

　Bô-gî-gōo, hí tsiah ku sui-jiân sô á tsiânn bân, m̄-tú lâng i tsin kut-la̍t sô, tsiânn mî-nuǎ pê. Tsi̍k pōo tsi̍k kha-ìn, ti̍t-ti̍t thōng--khìr. Thòo-á khò-sè i ún-tàng ě iânn, khuànn ku bô ba̍k-tē, tiō tsuè i khùn-ka-tsēr. Lōo-bér, ku suah pīng hí tsiah thòo-á khah tsá kàu uī. Thìng-hāu thòo-á khùn tsing-sîn, tsáu lâi kàu tèr tsiah huat-kak kóng:”sánn-hèr--ah! Lír tsí tsiah ku kìng-jiân pīng guá khah tāi-sing kàu uī! Guá suah tsáu su tsi̍k tsiah ku! Tāi-sing--ê suah tsuè lōo-bér!”

Liāu Suī-bîng kàu-siū ê khan-sîng

刊載於2016年《猶原teh笑：廖瑞銘教授紀念文集》

〈Liāu Suī-bîng kàu-siū ê khan-sîng〉

Khóo Ka-ióng

　2003 nî ê kuânn--lâng, guá gián-kiù-sóo tha̍k tsi̍k-nî-puànn liáu-ǎu, in-uī khiàm sóo-huì, sóo-tì sing tńg-lâi Lo̍k-káng tài-khòo. Sīn-suà tsún-pī Sâng hí nî jua̍h--lâng Tsiong-huà tsǎi-gia̍h ê kàu-uân khónn-tshì. Sir-tong-sî guá tsiânn hó jī-ūn, tú-tshian Tiong-san kok-hāu ǔ khui Tâi-gír ê kherh. Guá ta̍h tio̍h tsí ê sî-ki, tio̍h suî khìr pòo-khónn. Khónn-kàu hí-tsi̍k-ji̍t, tîr-liáu pit-tshì í-guā, iá-koh ǔ lóng-tho̍k, bīn-tshì kap tshì-kà. Bér--á tsí sann hǎng ê phîng-sím ǔ sann uī sian-sinn, pau-kuah Khng Guân láu-sir, Lîm Biō-hiân kàu-siū, kap Liāu Suī-bîng kàu-siū. Khng láu-sir kap Lîm kàu-siū guá tsǎi-tsá tio̍h thiann kèr in ê tuā-miâ. Nā Liāu kàu-siū, guá kap i tio̍h bô sann-pat.

　Guá kàu tann iá ě-kì-lit Liāu kàu-siū tǐr guá lóng-tho̍k ê sî, tuì guá Tsuân-khiunn ê tsí-kàu. Hí phinn bûn-tsiunn ê tuê-ba̍k sǐ “tsīr-sìn”. Liāu kàu-siū tǐr guá tha̍k liáu ê sî, kóng guá ná-ě kā tuê-ba̍k tha̍k tsuè Kok-gír--khìr? Guá kā i ìn-kóng:”bô--liah! guá m̄-sǐ tha̍k tsuè Kok-gír--khìr, guá sǐ tha̍k gún ê Lo̍k-káng-khiunn. In-uī thâu--jī ê tsīr, Tsuân-khiunn ê koo-iong-guân-im phuè-tap tsing jī-thâu ê sî, kap Kok-gír ê tsi̍h-tsiam-tsîng-im im-ta̍t berh uá berh uá. Koh ka-siōng tshìr-jī im-khìr ê tiāu-ta̍t, Lo̍k-káng-khiunn sǐ tiong-kàng-tiāu ê 31, mǎ kap Kok-gír khìr-siann ê 51 lio̍h-lio̍h-á sann-uá. Tì-sír Liāu Kàu-siū ě iú-sóo-gōo-kái.

Hòng-pńg liáu-ǎu, kám-siā sann uī sian-sinn ê khan-sîng, thōo guá ǔ ki-huē tǐr kàu-io̍k-kài lâi ho̍k-bū. Lōo-bér, Liāu Kàu-siū kiò lâng kià ta̍k kî ê “Tâi-bûn-bóng-pò” thōo--guá, ǹg-bāng guá iā ě-īng-lit lâi uī Tâi-gír, Tâi-bûn phah-piànn. Tshím-thâu guá tuì Tâi-bûn ê hìng-tshù iá bô kóng tsin kàu-gia̍h. Sǐ bér-tshiú tsí-kuí-nî tsiah tsuân-sim-tsuân-li̍k mî-sí-mî-nuā lâi kiù-khàm Tâi-gír, siá Tâi-bûn.

　Kóng--khí-lâi, Liāu Kàu-siū mǎ sǹg sǐ guá jîn-sing lōo-tôo ê un-jîn. Hiān-tsú-sî i í-king lī-khui lán ê sing-khu-pinn. M̄-tú i sóo lâu--lo̍h-lâi ê gián-kiù kap tuì Tâi-gír, Tâi-bûn sóo hōng-hiàn ê tsing-sîn, iu-guân tsin sír lâng huâi-liām, tsun-kìng. Lán ing-tong kè-sio̍k lóo-li̍k, suà-tsiap Liāu Kàu-siū iá-bēr uân-sîng ê Tâi-gír, Tâi-bûn ê bāng.